Número 34
Presentación

Cine, migración y archivos

Josetxo Cerdán
Universidad Carlos III de Madrid Filmoteca Española
Biografía
Miguel Fernández Labayen
Universidad Carlos III de Madrid
Biografía

Publicado 01.07.2022

Palabras clave

  • Archivo migrante,
  • archivos fílmicos,
  • migración,
  • exilio,
  • colonialismo

Resumen

Este artículo aborda la relación entre el cine, la migración y los archivos. A partir de una aproximación historiográfica, el texto explora las formas en que archivos de muy distinto tipo se han convertido en espacios fundamentales para la investigación y la creación artística sobre los desplazamientos humanos y las consecuencias del colonialismo. De esta manera, la noción de archivo y su tradicional relación con cuestiones nacionales se ve cuestionada y desbordada a partir del ensanchamiento de los límites estatales y territoriales por parte de las experiencias migrantes. En línea con recientes aproximaciones al estudio de los archivos y las migraciones, el artículo propone la noción del archivo migrante como una forma de afrontar y activar las problemáticas cuestiones sociales, políticas y materiales que subyacen a todo archivo. Así pues, el texto argumenta sobre la necesidad de revisar y cuestionar el archivo, en su relación con los flujos de movilidad humana, a través de la investigación y la producción fílmica. Asimismo, se promueve el debate público (académico y cinematográfico) sobre los mecanismos de control, las lógicas patrimoniales y los procesos de escritura pasada y presente sobre los procesos migratorios y su materialización en los archivos.

Citas

<body>
<p>Aguilar, S., Cabrerizo, F. (Aguilar y Cabrerizo) (2021). <em>Las Montenegro</em>. Madrid: Bala Perdida.<br>
Allen, R. C., Gomery, D. (1995). <em>Teoría y Práctica de la Historia del Cine</em>. Barcelona: Paidós.<br>
Andersson, L. G., Sundholm, J. (2019). <em>The Cultural Practice of Immigrant Filmmaking. Minor Immigrant Cinemas in Sweden 1950-1990</em>. Bristol, Chicago: Intellect.<br>
Anselmo, D. W. (2021). In Focus: Alternative Archives. <em>Journal of Cinema and Media Studies</em>, <em>60</em>(4), 159–200. <br>
Appadurai, A. (2003). Archive and Aspiration. En J. Brouwer y A. Mulder (eds.),&nbsp;<em>Information Is Alive:&nbsp;Art And Theory On Archiving And Retrieving Data</em> (pp. 14-25), Rotterdam: V_2. Disponible en &lt;https://pzwiki.wdka.nl/mw-mediadesign/images/c/ce/ArjunAppadurai_ArchiveandAspiration.pdf&gt;<br>
Bonet, E. (ed.) (1993). <em>Desmontaje: Film, Vídeo / Apropiación, Reciclaje</em>. Valencia: IVAM; MNCARS; Arteleku; Kijkhius. World Wide Video Festival &amp; CGAI.<br>
Burton, A. (2006). <em>Archive Stories. Facts, Fictions, and the Writing of History</em>. Durham: Duke University Press. <br>
Carter, E. (2021). Lotte Eisner: A reappraisal. Introduction. <em>Screen</em>, <em>62</em>(3), 375-381.<br>
Carter, E. (2022). Activating the Archive: Feminism and German Women&rsquo;s Film Heritage, 2010–2020. <em>Feminist German Studies</em> <em>38</em>(1), 27-53. <a href="http://doi.org/10.1353/fgs.2022.0004">doi:10.1353/fgs.2022.0004</a>.<br>
Cerdán, J., Fernández Labayen, M. (2015). Mediating migration in Ceuta, Melilla and Barcelona: border thinking and transnationalism from below in independent documentary. <em>Transnational Cinemas</em>, <em>10</em>(2), 137-155. DOI: 10.1080/20403526.2015.1070493<br>
Derrida, J. (1995).&nbsp;<em>Archive Fever. A Freudian Impression</em>.&nbsp;Chicago y Londres: University of Chicago Press.<br>
Fernández Labayen, M., Díaz, Y., Dueñas, S., Lomas, S., Moya Jorge, T., Gutierrez, I. (2021). El archivo como intervención política: Migración y cine en el Archivo de Cine de Movilidad. <em>Tecmerin. Revista de ensayos audiovisuales</em><strong>, </strong><em>7</em>(1). Disponible en: https://tecmerin.uc3m.es/revista-7-archivo/<strong></strong><br>
Fernández Labayen, M., Gutierrez, I., Moya Jorge, T. (2022). Migration and educational network: self-mediation as an intercultural practice / Migración y red educativa: la automediación como práctica intercultural. <em>Culture and Education</em>, <em>34</em>(1), 164-179. <a href="https://doi.org/10.1080/11356405.2021.2007616">https://doi.org/10.1080/11356405.2021.2007616</a>  <br>
Fernández Labayen, M., Gutierrez, I. (2022). Physical, affective and symbolic immobility in the videos made by the EU external borders in Northern Africa. En R. Trandafoiu (ed.), <em>Border Crossings and Mobilities on Screen</em> (pp. 23-26), Londres y Nueva York: Routledge.<br>
Fibla Gutiérrez, E. (2022). <em>Los años imposibles. Memoria inacabada de Juan Piqueras</em>. Valencia: Barlin Libros y Generalitat Valenciana.<br>
Fossati, G. (2021). For a global approach to audiovisual heritage: A plea for North/South exchange in research and practice.&nbsp;<em>NECSUS_European Journal of Media Studies</em>, <em>10</em>(2), 127-133. Disponible en: <a href="https://necsus-ejms.org/for-a-global-approach-to-audiovisual-heritage-a-plea-for-north-south-exchange-in-research-and-practice/">https://necsus-ejms.org/for-a-global-approach-to-audiovisual-heritage-a-plea-for-north-south-exchange-in-research-and-practice/</a><u></u><br>
Fossati, G., van den Oever, A. (eds.) (2016). <em>Exposing the Film Apparatus. The Film Archive as a Research Laboratory</em>. Amsterdam: Amsterdam University Press.<br>
Grossman, A., O&rsquo;Brien, Á. (eds.) (2007). <em>Projecting Migration: Transcultural Documentary Practice</em>. Londres: Wallflower.<br>
Lazo, R. (2010). Migrant Archives: New Routes in and out of American Studies. En A. B. Pinn, C. F. Levander, M. O. Emerson (ed.), <em>Teaching and Studying the Americas</em> (pp. 36-54), Nueva York: Palgrave Macmillan.<br>
Mbembe, A. (2002). The Power of the Archive and Its Limits. En C. Hamilton, V. Harris, J. Taylor, M. Pickover, G. Reid y R. Saleh, <em>Refiguring the Archive</em> (pp. 19-26), Cape Town: Springer.<br>
Naficy, H. (ed.) (1999). <em>Home, Exile, Homeland. Film, Media, and the Politics of Place</em>. Nueva York, Londres: Routledge.<br>
Naficy, H. (2001). <em>An accented cinema: exilic and diasporic filmmaking</em>. Princeton, N.J.: Princeton University Press<em>.</em><br>
Paalman, F., Fossati, G., Masson, E. (2021). Introduction: Activating the Archive. <em>The Moving Image</em> <em>21</em>(1), 1-25. <br>
Parés, L. E. (2011). <em>Notes sur l&rsquo;émigration – Espagne 1960. Apunts per a una pel·lícula invisible</em>. Barcelona: Sala d&rsquo;Art Jove. <br>
Prelinger, R. (2010). Points of Origin: Discovering Ourselves Through Access. <em>The Moving Image</em>, <em>9</em>(2), 164-175.<br>
Russell, C. (1999). <em>Experimental Ethnography</em>. Durham, Londres: Duke University Press.<br>
Schaefer, E. (ed., 2007). In Focus: The 21st Century Archive. <em>Cinema Journal</em>, <em>46</em>(3), 109-114.<br>
Shohat, E., Stam, R. (1994).&nbsp;<em>Unthinking Eurocentrism: Multiculturalism and the Media</em>. Nueva York: Routledge<br>
Stoler, A. L. (2009). <em>Along the Archival Grain: Epistemic Anxieties and Colonial Common Sense</em>. Princeton: Princeton University Press.<br>
Sundholm, J. (2021). History is, media studies is. <em>NECSUS_European Journal of Media Studies</em>, 10(2), 93-97. Recuperado de <a href="https://necsus-ejms.org/history-is-media-studies-is/">https://necsus-ejms.org/history-is-media-studies-is/</a></p>
</body>